Категорија: Колумни

Обезбедена или необезбедена безбедност -За потребата од безбедносна проценкаОбезбедена или необезбедена безбедност -За потребата од безбедносна проценка



Дарко Мирчески

Прекршувањата на правилата и споровите меѓу луѓето секогаш постоеле и ќе постојат, а судот е органот што одлучува за правдата во такви ситуации. Судот е институција која според принципот на поделба на власта, ја извршува судската власт. По својата природа на делување, секојдневно се наоѓа во ситуација да прима и услужи голема фреквенција на странки, вклучувајќи престапници и сторители на потешки кривични дела. Со цел заштита на имотот, редот и мирот, како и животите на сите присутни, е воведена посебна служба која се грижи за целокупната безбедност, наречена судска полиција.

(more…)

Македонските затвори во улога на „Safe Haven” за терористиМакедонските затвори во улога на „Safe Haven” за терористи



м-р Бојан Христовски

Во текот на последната деценија светот се соочи со нов облик на тероризам чијашто идеологија произлезе од воените дејствија во Ирак и Сирија, првенствено во организација или со поддршка на терористичката организација ИСИС. Во налетот на тероризмот настрадаа дури и најсилните и најбезбедните европски центри. Имено, голем број европски метрополи беа мета на терористите, при што се истакнува дека во периодот 2014 – 2017 година во земји членки на ЕУ биле изведени дури 56 терористички напади во кои животот го загубиле 381 лице. Карактеристично за нападите е тоа што тие биле насочени кон таканаречени „меки цели“, односно без предупредување биле напаѓани невооружени цивили на фреквентни локации. Генерално, сите акти на тероризам во Европа биле организирани  или произлегле од актерите и поддржувачите на „Исламска Држава“, односно лица повратници од Сирија и Ирак или лица кои биле во непосреден контакт со нив.

(more…)

Една од главните безбедносни закани во Македонија се повратниците од ИСИСЕдна од главните безбедносни закани во Македонија се повратниците од ИСИС



д-р Александар Нацев

Последното апсење на осум лица за сторено кривично дело „терористичка организација“ во Скопје и Куманово, повторно го актуелизираше прашањето дали Македонија е безбедна во поглед на организирано терористичко дејствување или сме „лесна мета“ за припадниците на терористичките групи. Зачестените апсења на лица за кои постои сомнение/докази дека биле дел од терористичката организација Исламска држава во Сирија и Ирак, како на пример оние во 2018 година кога беа уапсени седум лица, па потоа следуваше и апсење на три лица во септември 2020 година, кога беше запленето поголемо количество оружје, муниција и опрема, меѓу кои и самоубиствени експлозивни појаси, укажуваат на тоа дека Македонија треба да му пристапи сериозно на овој безбедносен предизвик и националните безбедносни служби да ги насочат своите капацитети и ресурси во справувањето со оваа специфична безбедносна закана.

(more…)

Карактеристиките на современото политичко дејствувањеКарактеристиките на современото политичко дејствување



Мартин Стојановски

Современото политичко дејствување како одговор на постојаните променливи и динамични политички процеси, мора постојано да се развива и да се прилагодува на новонастанатите состојби, но и да се позиционира прецизно во однос на предизвиците кои се пред него и во исто време конзистентно да ги застапува своите вредности и идеологија.

Доколку го анализираме самиот поим „политичко дејствување“, можеме да го разбереме на два начини, како екстензивен и интензивен процес. Екстензивното политичко дејствување вклучува дејствување на сите нивоа на политичко организирање и преземање одредени активности во различни средини. Па така, како екстензивен политички пристап се смета дејствувањето на ниво на месна заедница, на општинско ниво, на републичко ниво, на регионално и на меѓународно, па дури и во одредени неполитички организации каде би сакале да оствариме влијание, како на пример синдикати, здруженија на граѓани и слично. Екстензивното политичко дејствување се карактеризира со присуство во сите овие средини и во суштина е еден квантитативен политички пристап, за кој се потребни многу човечки ресурси, но и многу логистичка поддршка.

(more…)

Разгледување на влијанието на мотивацијата во современите текови во одбранатаРазгледување на влијанието на мотивацијата во современите текови во одбраната



д-р Александар Нацев

Мотивацијата е многу важна тема и е предмет на изучување, осoбeно во воспитно образовните установи, државните институции (како министерството за одбрана и  министерството за внатрешни работи), научните области како криминологија и психологија (како стручен дел во своето работење) и има веќе формирано свое место и улога во сите општества. Има многу проучувања од психолошки, социолошки, економски, воени, политички и други експерти на оваа проблематика кои го разгледуваат предметот на истражување од своја перспектива.

            Намерата ми е преку еден осврт на оваа проблематика да дадам придонес кон развојот на концептот на мотивацијата во сегментите и процесите во одбраната. Тука, во овој процес, во неговата природа се главните предизвици за истражување, и треба пообемно и поцелосно да се согледаат основните фактори за мотивација во делот на одбраната, преку осврт на индивидуалната мотивираност во воена средина, односно на војникот (како општ поим на сите категории на воени лица – војници, подофицери и офицери), резервен состав и други лица на служба во одбраната, со тежиште на армискиот состав како основна средина каде се одвива воспитно образовниот процес на војникот.

(more…)

Балканската рута и транспортот на наркотици во западна ЕвропаБалканската рута и транспортот на наркотици во западна Европа



м-р Оливер Ристески

Балканскиот полуостров претставува раскрсница за нелегалната трговија со наркотици. Неговата местоположба претставува “мост” за копнената рута која ја поврзува западна Европа со источна Азија, како најголем светски производител на наркотичната дрога хероин. Тука се вкрстуваат сите патишта за транспорт по копно на хероин од Авганистан до западна Европа. Преку пристаништата во Албанија (Драч) и Црна Гора (Бар) се врши транспортот по вода на кокаинот кој што доаѓа од Латинска Америка и преку земјите од балканскиот полуостров се дистрибуира до западна Европа, а дел останува тука и во регионот.

Според извештајот на ЕУ за проценка на закани за сериозен и организиран криминал, (Serious And Organised Crime Threat Assessment – SOCTA), Албанија претставува најголем производител на марихуана во Европа, а Мароко е најголем производител на хашиш, кој енаменет за Европа. Поголемиот дел од албанската марихуана се дистрибуира преку балканската рута по копно во западна Европа, а помал дел од оваа дрога е наменет за земјите од регионот. Според овој извештај вредноста од бизнисот со дрога изнесува најмалку 24 милијарди евра на годишно ниво.

(more…)

Користење на отворени извори на податоциКористење на отворени извори на податоци



Јане Јанчески

Прибирањето податоци од јавни или отворени извори стана еден од методите кои се широко користени во денешната работа на новинарските агенции, детективските агенции, компаниите кои работат приватно разузнавање, но и органите на државната управа кои се занимаваат со безбедносно-разузнавачка работа. Овој метод на прибирање податоци е само еден дел од арсеналот на погоре споменатите ентитети, но слободно може да се каже дека е и еден од најекономичните и најмногу користени, и во кохезија со другите методи на прибирање податоци може да не однесе кон комплетирање на сликата за нашиот предмет на интерес.

(more…)

За стратегијата и политичкиот интелектЗа стратегијата и политичкиот интелект



Александар Нацев

Современото политичко дејствување мора да се прилагоди на начините на функционирање на современите општества и интерните динамики на тие општества, со цел да одговори на променливите предизвици кои се поставуваат пред секоја организирана политичка групација (политичка партија, политичко движење и сл.). Оваа теза веќе нашироко се апсолвира во најсилните светски држави и детално се разработува, за што сведочи и појавата на терминот политичко војување (political warfare). Самиот овој термин претставува продолжување на низата на класификација на различните видови на водење војна, која се води во различни домени (хибридно војување, асиметрично војување, специјално војување, сајбер војување, психолошко војување итн.) и има симболично значење кое укажува дека политиката е всушност едно широко бојно поле, на кое треба да се војува со противникот со сите достапни методи и со користење на сите тактики и техники, за да се постигне конечната цел. Па така, политичкото дејствување (војување) мора да биде методолошки осмислено, добро испланирано и дициплинирано извршено. Тоа значи дека политичката партија (која војува) мора да поседува ресурси и капацитети кои ќе ги спроведат плановите и тактиките, на начин кој е најмалку ризичен, најекономичен и реално остварлив.

(more…)

Предности и недостатоци на користењето VPN софтверПредности и недостатоци на користењето VPN софтвер



Оливер Ристески

Дали некогаш сте се поврзале на јавна Wi-Fi мрежа и сте се запрашале дали некој, некаде, може да ја следи вашата активност на интернет? Тоа е сосема разумно, имајќи ги во предвид безбедносните ризици кои се спротивставуваат на вашата приватност. Со виртуелна приватна мрежа (VPN), можете да ги заштитите вашите лични податоци и информации кои ги разменувате со вашите контакти и да ја зголемите вашата безбедност на Интернет.

(more…)

Влијанието на медиумите врз изборите во САД и во ЕвропаВлијанието на медиумите врз изборите во САД и во Европа



Тамара Митковска

Општеството можеме да процениме дали е демократско или не во зависност од медиумите кои се присутни во него. Правото на слободно изразување во јавноста е нешто кое е неопходно за правилно функционирање на едно современо, демократско општество. Токму ова право најмногу се изразува преку медиумите и затоа кога се интересираме за тоа дали едно уредување е демократско или не, треба да го погледнеме начинот на работа на медиумите. Во некои држави медиумите имаат целосна слобода во говорот и во статиите кои ги пишуваат, додека во некои други држави, она кое го објавуваат медиумите е диктирано од страна на некоја партија, а можеби и самиот медиум е создаден за потребите на партијата и на крај ја имаме третата категорија на медиуми, оние кои се приморани да пишуваат во полза на власта за да избегнат казни или прогонство. Третата категорија не е присутна во демократските општества како што се САД и државите во Европа, па заради тоа повеќе ќе се сконцентрирам на првите две. Медиумите имаат за цел да ги информираат граѓаните за тоа што се случува на политичката сцена и да ги информираат актерите за желбите и ставовите на граѓаните. Тука јасно може да ја увидиме важната улога на медиумите за време на изборите и изборните кампањи.

(more…)